75 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την ηρωική θυσία των 22 παλικαριών της Καλογρέζας που σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς και τις δυνάμεις των ντόπιων συνεργατών τους. Μια θυσία που μένει ανεξίτηλη στην μνήμη μας όχι μόνο αυτές τις ημέρες της επετείου αλλά διαχρονικά, περιδιαβαίνοντας τις γειτονιές της Καλογρέζας όπου έζησαν, τους τόπους του μαρτυρίου και της εκτέλεσής τους και συναντώντας τους συγγενείς και τους οικογενειακούς φίλους των ηρωικών νεκρών.
Τα γεγονότα που προηγήθηκαν και κατέληξαν στο αιματηρό μπλόκο της Καλογρέζας είναι γνωστά, αλλά είναι χρέος μας να τα ξαναφέρνουμε στη μνήμη μας, ως ελάχιστο φόρο τιμής στα θύματα της φασιστικής θηριωδίας.
Τον Αύγουστο του 1943 έγινε απεργία των τροχιοδρομικών και οι Γερμανοί συνέλαβαν 50 υπαλλήλους. Ακολούθησε μεγάλο σαμποτάζ στο αμαξοστάσιο της Καλλιθέας και καταστράφηκαν 93 βαγόνια. Οι συλληφθέντες κινδύνευαν να εκτελεστούν.
Κάποιοι από αυτούς κρατούνταν στο τμήμα χωροφυλακής Νέας Ιωνίας, που βρισκόταν στη συμβολή της Λεωφόρου Ηρακλείου με την οδό Μικράς Ασίας. Την 1η Σεπτεμβρίου 1943 εργάτες από τα ανθρακωρυχεία Καλογρέζας διαδηλώνοντας πλησίασαν το τμήμα χωροφυλακής, με πρόθεση να απελευθερώσουν τους κρατούμενους. Ο διοικητής του τμήματος ταγματάρχης Δημήτριος Αλεξόπουλος έδωσε εντολή στους άνδρες του να ανοίξουν πυρ, με αποτέλεσμα να σκοτώσουν τρεις ανθρακωρύχους από την Καλογρέζα, τον Παναγιώτη Κούτρα, τον Γεράσιμο Κεραμιδά και τον Παναγιώτη Γεωργίου και να τραυματίσουν έξι. Στις 27 Σεπτεμβρίου η Ομάδα Περιφρούρησης Λαϊκών Αγωνιστών (ΟΠΛΑ) εκτέλεσε τον υπεύθυνο της σφαγής, ταγματάρχη Χωροφυλακής Δημήτριο Αλεξόπουλο.
Η αντίστροφη μέτρηση για το μπλόκο της Καλογρέζας είχε αρχίσει. Με αφορμή την υποβολή αιτημάτων εργατών των λιγνιτωρυχείων προς τη διοίκηση των ορυχείων, αποφασίζεται το μπλόκο και η σφαγή.
Την Τρίτη 14 Μαρτίου 1944 τα ξημερώματα, δυνάμεις της χωροφυλακής και των ταγμάτων ασφαλείας, μεταφέρονται με λεωφορεία στην Καλογρέζα και περικυκλώνουν την περιοχή. Ακολουθούν τρομοκρατία, βιαιοπραγίες και βασανισμοί. Επικεφαλής της Ειδικής Ασφάλειας και πρωταγωνιστής των γεγονότων ο Αλέξανδρος Λάμπου.
Το επόμενο πρωί εισβάλουν σε σπίτια και μαγαζιά και τα λεηλατούν, τρομοκρατούν γυναίκες και παιδιά, συλλαμβάνουν άνδρες από 16 έως 60 χρονών, από αυτούς που πάνε για την πρωινή βάρδια στα εργοστάσια και στα λιγνιτωρυχεία και από αυτούς που σχολούν από τη νυχτερινή βάρδια και τους οδηγούν στην πλατεία της Εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής, όπου βρισκόταν το τμήμα Χωροφυλακής της Καλογρέζας.
Συνολικά εκτελέστηκαν 22 άνδρες στο ρέμα του Ποδονίφτη, που απέχει περίπου 100 μέτρα από την πλατεία, αφήνοντας την τελευταία τους πνοή στο όνομα της Λευτεριάς. Ήταν οι: Ανδριώτης Ευάγγελος, Αργυρόπουλος Δημήτριος, Αρτανιάν Νικόλαος, Βουτσάς Κων/νος, Γεωργίου Κων/νος, Καλοϊδης Ιωάννης, Κανάκης Μιχαήλ, Καμίνης Γεώργιος, Κοντόπουλος Κων/νος, Λάσκαρίδης Γεώργιος, Μαυρίδης Αιμίλιος, Μηνόπουλος Κων/νος, Μικρόπουλος Γεώργιος, Παντολέων Αναστάσιος, Παπαδημητρίου Γεώργιος, Παπούδης Μιχαήλ, Παρασκευάς Γεώργιος, Παρασκευάς Παντελής, Πελεγκρίνο Αντόνιο (Ιταλός), Σοφιανόπουλος Γεώργιος, Συρμαλόγλου Ορφέας, Χρυσαυγής Γεώργιος.
Από τους συλληφθέντες παραδόθηκαν 60 περίπου στους Γερμανούς στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου, από όπου αργότερα 11 Ιωνιώτες μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στη Γερμανία.
Ο πόνος ανείπωτος …. Θυμάμαι την πεθερά μου Ελένη Τζάτζου που μου εξιστορούσε κλαίγοντας την εκτέλεση που είχε παρακολουθήσει μαζί με άλλα παιδιά, κρυμμένη στις όχθες της ρεματιάς.
Θα τους θυμόμαστε πάντα με σεβασμό για την ηρωική θυσία τους και με την υποχρέωση να γνωρίσουμε στις επόμενες γενεές τον αγώνα τους.
Αιώνια η μνήμη τους!
Ειρήνη Μουστάκη – Νιάρχου
